Mijn partner heeft een seksverslaving. Wat kan ik doen?

Als je gehoord of ontdekt hebt dat je partner porno kijkt en/of seksverslaafd is, staat je wereld waarschijnlijk helemaal op zijn kop. Gevoelens en gedachten die je wellicht nooit eerder hebt gehad, zijn je leven binnengestormd en kunnen je volledig in beslag nemen. Je vraagt je af of de pijn ooit weg zal gaan, of je je partner of anderen ooit nog zal kunnen vertrouwen, of het ooit nog goed kan komen en wat je kunt doen nu je in deze situatie bent beland.

Veel vrouwen voelen zich enorm onveilig, krijgen last van allerlei triggers, zijn voortdurend alert of gaan juist plekken of situaties vermijden. Niet voor niets komt er de laatste jaren steeds meer aandacht voor de enorme impact die het heeft als je een relatie hebt met iemand die porno- of seksverslaving heeft. ‘Betrayal trauma’ wordt het ook wel genoemd. Het betekent dat je beschadigd raakt in de relatie met iemand die het meest nabij is, die je vertrouwde en met wie je je hart, leven en lichaam deelde. Hoe ga je daarmee om? Wat is wijs en helpend om te doen? En wat juist niet? In dit artikel vind je do’s en dont’s.

1. Zoek steun

Blijf hier niet alleen mee lopen, maar zoek steun bij veilige anderen. Dat kan op verschillende manieren: in je omgeving, bij lotgenoten en bij hulpverleners.

In jouw omgeving – Wij adviseren om in ieder geval één persoon in je omgeving in vertrouwen te nemen. Dat kan een vriendin of een zus zijn, iemand die bij je in de kerk zit of die je via je werk kent. Iemand die naar jou kan luisteren, zonder oordeel, en die de impact kan begrijpen van wat je meemaakt, zonder met makkelijke of beschadigende adviezen te komen.

Misschien vind je het moeilijk om anderen te betrekken bij de problemen die je hebt, omdat je je schaamt, omdat je bang bent voor wat anderen dan van jou of je partner zullen denken of omdat je partner het je verboden heeft om er met anderen over te praten. Laat gevoelens van schaamte, schuld of angst je er niet van weerhouden om de hulp te krijgen die jij nu heel hard nodig hebt.

Vrouwen die het alleen proberen, niemand wat vertellen, niet naar een groep of hulpverlener gaan hebben drie keer zo lang nodig om te helen. (Kevin Skinner)

Blijf dus niet alleen lopen met dit geheim, met de pijn en de vragen die je hebt, maar zoek steun bij veilige anderen. Neem jezelf en wat je voelt dus serieus en praat erover, deel je hart met één of enkele personen die je vertrouwt. Heb je niemand die je in vertrouwen kunt nemen of weet je nog niet goed wie je hiervoor kan vragen? Neem dan contact op met ons of met een hulpverlener om hierover in gesprek te gaan.

Het was een hele grote stap voor mij om iemand in vertrouwen te nemen. Als je het vertelt, dan is het waar en kun je jezelf niet meer voor de gek houden. Uiteindelijk durfde ik de stap te zetten en ontdekte ik hoe goed het was om eindelijk met iemand alles te kunnen delen.

Lotgenoten – Overweeg om contact te zoeken met lotgenoten. Je verhaal en vragen delen met anderen die in een soortgelijke situatie zitten, geeft je de steun en (h)erkenning die je nodig hebt. Je ervaart dat je niet de enige bent en voelt je begrepen en gehoord.

Kijk hier voor de mogelijkheden om deel te nemen aan een gespreksgroep
Kijk hier voor deelnemen aan het forum
Kijk hier voor andere activiteiten waar je lotgenoten kunt ontmoeten.

Mensen uit mijn omgeving probeerden mij wel te begrijpen, maar dat lukte meestal niet, omdat ze het niet zelf hadden meegemaakt. In de partnergroep en in gesprek met lotgenoten, vond ik wel begrip en herkenning.

Professionele hulp – Overweeg om ook professionele hulpverlening in te schakelen. Herstel van wat je hebt meegemaakt kan een lang en ingewikkeld proces zijn. Oude trauma’s en patronen spelen daarbij vaak een rol en het kan helpend zijn om begeleid te worden door een deskundige die ervaring heeft met deze problematiek. Kies bij voorkeur een hulpverlener die ervaring heeft met het werken met partners van seksverslaafden en die kennis heeft van de specifieke impact die dit heeft. (Vraag aan je hulpverlener of zij werkt volgens het (betrayal) trauma model). Daarnaast is het belangrijk dat je hulpverlening krijgt van iemand die jij vertrouwt en bij wie jij je veilig voelt.

Kijk hier voor een overzicht van hulpverleners die betrokken zijn bij onze organisatie.

2. Richt je op je eigen herstel

Veel vrouwen zijn – na de ontdekking of de onthulling van de porno- of seksverslaving – vooral gericht op hun partner. ‘Als hij maar verandert, dan komt alles goed’. Misschien ben je heel actief bezig om hem te motiveren om hulp te zoeken, of probeer je steeds maar weer om hem uit te leggen waarin je zo beschadigd bent, in de hoop op (meer) begrip. Of je probeert jezelf zo aan te passen, in de hoop dat hij dan niet meer terugvalt. In al die gevallen ben je vooral bezig met hem. Dat is begrijpelijk en voor veel vrouwen wellicht herkenbaar. Maar het is niet helpend. Hoe meer je bezig bent met hém en met zíjn proces, hoe minder je bezig bent met jouzelf en met jóuw proces van herstel.

Het proces van je partner is niet jouw verantwoordelijkheid. Je kunt hem ook niet dwingen om in beweging te komen of om te veranderen. Hij moet dat zelf willen en zelf doen. Zijn proces is zijn verantwoordelijkheid en zijn keuze. Daarnaast ben jijzelf verantwoordelijk voor jouw leven, jouw keuzes, jouw grenzen, jouw verlangens, jouw herstel en jouw levensgeluk. Als je dit kunt zien, verleg je de aandacht van hem naar jouzelf en komt er ruimte om je bezig te gaan houden met de dingen waar je wél aan kunt gaan werken: je eigen proces van herstel, persoonlijke verandering en groei.

3. Bedenk wat jij nodig hebt

Ontdekken of horen dat je partner porno- of seksverslaafd is, is voor veel vrouwen een traumatische ervaring. Degene met wie je het meest verbonden bent, is ook degene die jou beschadigd heeft. Dat zorgt bij veel vrouwen voor een groot gevoel van onveiligheid. Niet alleen het vertrouwen in je partner raakt daardoor beschadigd, maar vaak ook het vertrouwen in anderen én in jezelf. Een belangrijke vraag daarom is: wat heb jij nu nodig? Wat heb je nodig om je veilig te voelen? Om jezelf te beschermen? Om tot rust te komen? Om de eerste stappen te zetten voor je eigen herstel?

Misschien is het moeilijk om antwoorden te vinden op deze vragen, omdat je het zicht op je eigen behoeftes bent kwijtgeraakt en je de afgelopen jaren vooral gericht bent geweest op de behoeftes van je partner en/of anderen. Ook hier geldt dan weer: laat zijn proces los, richt je aandacht op jezelf en denk over deze dingen na. Praat erover met anderen, stel vragen aan mensen die verstand hebben van omgaan met deze verslaving, onderzoek je eigen hart en bid erover om te achterhalen wat jij nu nodig hebt.

Sommige van deze vragen moeten in het begin van je herstelproces beantwoord worden. Voor andere vragen heb je veel langer de tijd en antwoorden daarop kunnen ook veranderen in de loop der tijd. Bedenk in ieder geval dat de antwoorden op deze vragen voor iedereen anders zijn; ieder mens, ieder huwelijk en elke situatie is anders. Neem daarom niet klakkeloos over wat anderen in zo’n situatie gedaan hebben, maar bedenk wat voor jou goed is. Alleen jij bent in staat aan te geven wat jij nodig hebt.

4. Maak van zelfzorg je prioriteit

‘Voor herstel van betrayal trauma, is zelfzorg geen luxe, maar noodzaak’.

Zelfzorg is niet iets wat je er wel even bij kunt doen als je er zin in hebt, of tijd voor hebt. Je lichaam en geest ervaren hoogstwaarschijnlijk enorm veel stress, en dat maakt zelfzorg enorm belangrijk.

Je kunt dan denken aan de gebruikelijke zelfzorg zoals: gezond eten, voldoende nachtrust, voldoende beweging. Probeer daarnaast te ontdekken wat jou helpt om je lichaam en geest te ontspannen: een warm bad, een wandeling, in het zonnetje zitten etc. Denk ook aan mindfulness, ademhalings- en ontspanningsoefeningen.

5. Creëer veilige plekken

Betrayal trauma zorgt vaak voor veel onveiligheid. Om te kunnen helen is het nodig om verschillende veilige plekken te hebben in je leven. Je kunnen verbinden met een veilige andere is zo’n veilige plek. Daarnaast is het fijn als je in je huis een plek hebt waar jij je kunt terugtrekken en waar jij je veilig voelt; een aparte kamer in je huis bijvoorbeeld of een speciale stoel in je slaapkamer. Een veilige plek kan ook zijn: een mooie herinnering waar je bewust aan terugdenkt, een fijne fantasieplek waar je in gedachten naar toe kunt gaan, of het bekijken van foto’s van mensen of dingen die je blij maken.

6. Stel grenzen

Grenzen zijn nodig om jezelf te beschermen. Naarmate je meer ontdekt wat je nodig hebt, zul je sterker voelen waar jouw grenzen liggen. Een grens kan er op heel veel verschillende manieren uitzien: geen seks hebben, tijd en geld besteden voor jouw eigen herstel (ipv alleen aan zijn herstel), stoppen met een gesprek als je gemanipuleerd wordt, niet meegaan op vakantie, in een aparte slaapkamer slapen, (tijdelijk) uit elkaar gaan etc.

Misschien vind je het moeilijk om grenzen te stellen. Omdat je dat niet gewend bent, omdat je eigenlijk helemaal niet (meer) weet waar je eigen grenzen liggen of omdat je denkt dat grenzen stellen niet liefdevol is. Om met dat laatste te beginnen: grenzen stellen kun je zien als een daad van liefde. In eerste instantie naar jezelf toe, omdat je daarmee aangeeft dat je te waardevol bent om zomaar alles met je te laten gebeuren, dat je stappen kunt zetten om jezelf te beschermen en te doen wat helpend en nodig is voor jou. Een bijkomend effect kan zijn dat jouw grens je partner confronteert met de gevolgen van zijn handelen. Hierdoor kan het voor hem helderder worden dat hij zelf de keuze kan maken om te breken met zijn verslaving, te kiezen voor een nieuw leven en daarin te volharden.

Grenzen stellen is dus goed, noodzakelijk zelfs, maar dat betekent niet dat het eenvoudig is om te doen. Je moet voor jezelf eerst duidelijk hebben waar je grenzen liggen: wat vind je wel acceptabel en wat niet? Welke grenzen zijn nodig om je veilig te voelen? Erover praten met anderen kan helpen om dit voor jezelf helder te krijgen. Ondersteuning en aanmoediging van anderen heb je daarnaast ook nodig bij het stellen en handhaven van die grenzen. Want grenzen geef je niet alleen aan met woorden, maar vervolgens ook met daden. Als grenzen overschreden worden, zullen daar immers consequenties aan verbonden moeten worden. Als je dat niet doet – of als je wél dreigt met consequenties, maar die vervolgens niet waarmaakt – maak je jezelf en je eigen grenzen ongeloofwaardig en zal de schade en onveiligheid mogelijk voortduren.

Grenzen stellen kan echter ook consequenties voor jouzelf hebben. Als je grenzen gaat stellen stuit dat meestal (in eerste instantie) op weerstand bij je partner. Wees daarop voorbereid en denk extra goed na welke grens voor jou belangrijk is en welke consequentie je ook werkelijk bereid bent om uit te voeren. ‘Eerst hechten, dan vechten’ schrijven Cloud en Townsend in hun boek ‘Grenzen’, en dat geldt voor iedere situatie waarin het nodig is om grenzen te stellen. Je hebt mensen nodig op wie je kunt terugvallen – een veilige plek van waaruit jij kunt beginnen met het aangeven van je grenzen en bij wie je terecht kunt wanneer het hanteren daarvan weerstand oproept.

7. Laat je testen

Als je weet of vermoed dat je man seksueel actief is geweest met iemand anders, vraag hem dan zich te laten testen op SOA/Hiv. Als hij niet bereid is dat te doen, laat jezelf dan in elk geval testen en zorg ervoor dat je geen (onveilig) seksueel contact met hem totdat je hier zekerheid over hebt.

Overweeg daarnaast het volgende: ook als je op dit moment geen vermoeden hebt dat je partner seksueel actief is geweest met een ander, is het een goed idee om je zelf te laten testen op SOA/Hiv. Je kunt op dit moment wellicht niet zeker weten of je partner je de hele waarheid heeft verteld, of slechts een stukje.

Voor een SOA/Hiv test kun je gewoon bij je huisarts terecht, maar je kunt het ook (anoniem) bij de GGD laten doen of bij een aantal ziekenhuizen.

Kijk hier voor meer informatie over de SOA-test.

Hij heeft zich laten testen op aanraden van onze psycholoog. Ik had al zoveel aan mijn hoofd, dat ik daar niet eens aan gedacht had. De test was negatief – en dat is in dit geval dus positief.

8. En hij dan?

Je kunt je man niet dwingen om te veranderen. Om van zijn verslaving af te komen, is het voor je partner noodzakelijk dat hij zelf de keuze maakt om radicaal te breken met zijn verslaving. Hij zal de strijd moeten aangaan en heeft daarbij hulp nodig van anderen. Maar – alhoewel het zíjn strijd is en hij het dus zelf moet willen en doen – hij kan jouw hulp daarbij wel gebruiken. Door je te richten op jouw eigen herstel, door grenzen aan te geven en na te denken over wat jij nodig hebt, help je niet alleen jezelf, maar uiteindelijk ook hem. Je geeft hem hierbij immers de boodschap dat zijn proces zíjn verantwoordelijkheid is, en dat hij zelf wel degelijk een keuze heeft.

Natuurlijk kan het helpen als je in staat bent om hem te zeggen of te laten merken dat je zijn verslavingsgedrag dan wel haat, maar dat je van hem als persoon blijft houden. Daarnaast kun je hem helpen door hem te wijzen op mogelijkheden die er voor hem zijn om te breken met zijn verslaving én door de waarheid uit te spreken dat het echt mogelijk is voor hem om hiermee te breken met de juiste hulp.

Op Purity4Life  vind je een overzicht van therapeuten en mannengroepen
Op Go4purity vind je een overzicht van verschillende online tools en cursussen

9. Dit kun je beter niet doen

• ‘Meegaan’ – Misschien denk je dat het meekijken naar porno je relatie zal redden. Dat is absoluut niet waar! Het zal slechts leiden tot nog meer pijn en verder afbreuk van je relatie. Doe ook geen andere dingen op lichamelijk gebied die je niet wilt. Dit schaadt jezelf en jullie relatie en geeft hem de indruk dat het prima is wat hij doet.
• Bagatelliseren, goedpraten of ontkennen (“Mijn man pornoverslaafd? Nee, zo erg is het toch niet! Alle mannen zijn toch erg op seks gericht?” “Hij kan er zo mee stoppen”). – Neem het serieus, praat zijn gedrag niet goed, zoek geen excuses, maar noem zonde ook gewoon zonde.
• Het probleem negeren, je partner niet confronteren met datgene waar hij zich mee bezighoudt. – Blijf niet hopen dat het vanzelf wel overgaat of denken dat het allemaal wel meevalt. Confronteren is liefdevol en noodzakelijk. (zie artikel ‘Confronteren of negeren?‘)
• De gevolgen voor hem wegnemen – Laat de gevolgen van zijn verslaving bij hem. Hoe meer je voor hem oplost, hoe minder hij de ernst van zijn verslaving en gedrag zal gaan inzien.
• De schuld bij jezelf leggen – De oorzaak van de seksverslaving van je man ligt niet bij jou. Het komt niet door hoe jij eruit ziet of door wat je wel of niet doet. (zie artikel “Ligt het aan mij?”).
• Je verhaal met iedereen delen i.p.v. met enkele veilige anderen. Dit is een valkuil, want veel van deze mensen zullen niet weten wat ze met jouw verhaal aan moeten. Dit kan niet alleen zorgen voor onbegrip, teleurstellende of zelfs onveilige reacties naar jou toe, maar soms zelfs voor relaties die finaal anders worden.
• Jezelf teveel laten beïnvloeden door mensen om je heen die precies ‘weten’ wat je wel of juist niet zou moeten doen. – Trek je daar niet teveel van aan, maar beslis welke mensen jou hierin mogen adviseren.
• Jezelf in een andere relatie storten uit wraak en/of emotionele of lichamelijke behoefte. – Het kan een verleidelijke optie lijken, maar het betekent niet dat deze weg ook juist is, alleen omdat je gevoel dat zegt of anderen dit ook doen. Daarnaast maakt het de weg van verzoening nog veel moeilijker en leidt het je af van jouw eigen proces van herstel.

10. Betrek God in alles wat je doet

Het wordt als laatste genoemd, maar is eigenlijk het belangrijkste: betrek God in alles wat je doet! Hij is Degene (en de Enige) die 100% betrouwbaar is, die je de kracht kan geven om de stappen te zetten die gezet moeten worden, die je kan troosten, en die je de weg kan wijzen. Zijn Woord, de Bijbel staat vol met beloftes waar je je aan vast mag houden, troostende woorden en aanwijzingen voor de weg die je moet gaan. Ga daar naar op zoek en deel je hart met Hem. Misschien ben je dat niet gewend en vind je het moeilijk of gek om je hart bij Hem uit te storten. Ik wil je dan vragen om het toch te gaan proberen; Hij roept ons in Zijn woord meermalen op om het te doen, geen gedachte is voor Hem te gek en geen vraag te moeilijk.

Mijn hele leven draaide op een emotioneel overleven, ik richtte me vooral op mezelf en mijn kinderen. Daardoor ging ik heel dicht bij God leven, alleen Hij begreep wat ik doormaakte en dat gaf mij rust. Het lied: “Heer U bent mijn leven, de grond waarop ik sta, Heer U bent mijn weg, de waarheid die mij leidt” was in die tijd een dagelijkse noodkreet. Ik had God in mijn leven als leidsman, Hij kende de hele waarheid van ons ellendig huwelijk, Hij zou mij de weg wijzen en ik voelde me veilig bij die gedachte.

---

Over de auteur

 

Anita is oprichter en medewerker van Kostbaar Vaatwerk, auteur van ‘Zijn lust en mijn leven’ en ervaringsdeskundig therapeut met een eigen praktijk: ‘Elim’. Kijk hier voor meer informatie over Anita

---