Grenzen stellen

Het is inmiddels al vele jaren geleden. Ik was lid van de Al-Anon. De organisatie (die verbonden is aan de AA; de Anonieme Alcoholisten) die hulp biedt aan familieleden van alcoholisten. Tegen wil en dank hoorde ik bij die doelgroep. Mijn man was alcoholist, van zijn seksverslaving wist ik in die periode nog niets.

Ik had behoefte aan steun van lotgenoten en had me daarom aangesloten bij de Al-Anon. Het contact verliep op de ouderwetse en nogal omslachtige manier van mailgroepen, maar ik voelde me gehoord en had steun aan de verhalen van al die mannen, vrouwen, ouders en kinderen van alcoholverslaafden. Wat ik lastig vond, was dat het in de gesprekken vaak ging over grenzen stellen. Over duidelijk aangeven dat je iets niet langer wilde, je partner de wacht aanzetten of je kind de deur uitzetten. Ik kon daar helemaal niets mee. Ik was niet bij de groep gekomen om te leren grenzen te stellen! Wat ik nodig had was leren hoe ik het vol moest houden: mijn leven met een alcoholist. Hoe hield ik de overlevingsstand vol? Hoe zorgde ik ervoor dat het niet zoveel pijn deed? En wat kon ik nu eigenlijk doen zodat mijn man zou stoppen met drinken?

Ik kreeg daar geen antwoord op en was al van plan me af te melden voor deze groep, tot ik een bericht kreeg van één van de deelnemers. Zijn vrouw was overleden. Ze was gestorven aan alcohol. Gestorven aan haar verslaving. Ik schrok enorm. Kunnen de gevolgen van een verslaving zó groot zijn? Kan dat ook in mijn leven gebeuren? En wat betekent dat dan voor mij? Kan ik wel eenvoudig op zoek gaan naar gewoon-maar-doorgaan-in-de-overlevingsstand-en-hopen-dat-het-overgaat?

Ik kom dit soort gedachten in mijn werk voor Kostbaar Vaatwerk ook nogal eens tegen. Vrouwen die hopen dat het vanzelf wel weer overgaat. Als ze hun man maar genoeg liefde geven, of als ze maar vaak genoeg bidden, dan zal hij uiteindelijk wel veranderen. Ik begrijp die hoop zo goed. Wat kun je hartstochtelijk hopen dat God ingrijpt, dat je man uit zichzelf tot het inzicht komt dat hij moet veranderen. Wat kun je hopen dat jij zelf niet in actie hoeft te komen. Dat je je eigen angst niet onder ogen hoeft te zien. Want ik geloof dat het onvermogen of de onwil om grenzen te stellen ten diepste gaat over angst. De angst om uiteindelijk alleen achter te blijven bijvoorbeeld. De angst om het verkeerde te doen. Of de angst voor de reactie van je man als jij een grens stelt. Voor zijn boosheid, woede of sarcasme. Voor letterlijke of figuurlijke klappen, voor zijn ontkenning of juist laconieke houding.

Grenzen stellen betekent in feite dat je eerst aan de slag gaat om je eigen angst aan te pakken. ‘Grenzen stellen is geen partner-beheersing, maar zelfbeheersing’ zeggen Cloud en Townsend in hun boek ‘Grenzen in het huwelijk’.  Je eigen angst en onvermogen dus aanpakken. Bezig gaan met je eigen proces. Zelf gezond worden en leren om in vrijheid te leven, waardoor je vervolgens in vrijheid kunt leren om grenzen te stellen. Niet om de ander te dwingen te doen wat jij wilt. Grenzen stellen is geen dwang of manipulatiemiddel. Nee, grenzen stellen betekent dat je beseft dat de ander – net als jij – vrij is om zijn eigen keuzes te maken. Maar dat jij door middel van grenzen jezelf mag beschermen tegen onverantwoordelijk of schadelijk gedrag en dat je mag stoppen met oogsten van wat de ander zaait.

Hoe je dat dan doet? Dat is niet makkelijk. We zijn zo in in verwarring over onze grenzen en hoe we die moeten stellen. Juist daarom bespreken we dit onderwerp regelmatig op het forum of in de gespreksgroepen. Je bent van harte welkom om daaraan deel te nemen.

Anita