Valideren

Voor veel stellen is het nogal een stap om deel te gaan nemen aan één van onze echtparendagen. Vaak is er de angst om bekenden tegen te komen, zijn vrouwen bang om de schuld te krijgen van de verslaving van hun partner of zijn mannen bang dat ze veroordeeld worden. En veel deelnemers aan deze dagen zien op tegen de pijn die gedurende zo’n dag naar boven zou kunnen komen. Ook voor vrouwen die overwegen om lid te worden van ons forum, of die deel willen nemen aan een training, herkennen dit vaak: wat zal het met me gaan doen? Zal het (te)veel pijn opleveren? Misschien herken je dat wel, en worstel je hier mee. We willen vaak liever geen pijn voelen. Bij hoofdpijn of spierpijn nemen we snel een paracetamol en ook in het omgaan met emotionele pijn hebben we vaak allerlei manieren gevonden om de pijn niet te voelen. Heel veel gaan werken bijvoorbeeld, of schoonmaken, of shoppen of eten of tv kijken.

Ook porno- of seksverslaving is vaak een manier om pijn of andere lastige gevoelens niet te voelen. Soms is het al vroeg ontstaan – misschien gewoon vanuit nieuwsgierigheid – maar gaandeweg heeft het zich steeds meer ontwikkeld tot een manier om pijn, ongemak of nare gevoelens mee te verdoven. Stoppen met porno- of seksverslaving betekent daarom vaak dat iemand meer gaat voelen; angst, onzekerheid, frustratie of machteloosheid. En het kan ook dat oude pijn ineens naar boven komt. Dat is een intens proces en het kan zomaar gebeuren dat iemand dan in verleiding komt om een andere verdoving te gaan zoeken: alcohol, gamen, pleasen, hard werken. Daar wordt de problematiek natuurlijk niet mee opgelost. Het is nodig dat iemand juist door de pijn heen durft te gaan. Dat hij de pijn zichtbaar en voelbaar maakt, zonder er voor weg te lopen. Dat hij gaat kijken wat die pijn betekent, wat het nodig heeft, hoe het verzorgd kan worden, waardoor het geheeld kan worden.

Door de pijn heengaan is ook nodig als het gaat om herstel van de relatie. Want ook daar is pijn ontstaan. De pijn als gevolg van de digitale of fysieke ontrouw, het liegen, het beschadigde vertrouwen. Zie daar maar eens mee om te gaan als stel. Tegenwoordig komt er steeds meer oog voor de specifieke pijn en verwondheid die een vrouw ervaart als gevolg van de porno- of seksverslaving van haar man. Betrayal trauma noemen we dit ook wel. Het betekent dat je als vrouw beschadigd raakt door degene die ook het meest nabij, het meest veilig zou moeten zijn. Dat heeft allerlei ingrijpende gevolgen. Gevolgen waar je niet zomaar van geheeld bent. Alleen maar breken met een verslaving is niet voldoende. Ik weet nog hoe lastig dat voor mijn man was in het begin van zijn herstel. ‘Ik ben toch gestopt? Ik zoek toch hulp? Ik doe toch precies wat je al jaren hoopte dat ik zou doen?‘ zei hij soms. En ja, ik was natuurlijk best blij dat hij eindelijk verantwoordelijkheid nam voor zijn verslaving en hulp zocht, maar daarmee ging mijn pijn niet weg. Er was nog steeds schade.

Die schade moest ik allereerst zelf onder ogen leren zien. Ik moest leren om er niet meer voor weg te lopen. Indertijd probeerde ik mijn pijn namelijk weg te stoppen door heel veel te slapen, of door telkens hard te proberen om ervoor te zorgen dat mijn man niet meer zou terugvallen, of door mezelf aan te passen in de hoop dat hij zou stoppen met zijn verslaving. Ook ik moest dus leren om stil te gaan staan bij mijn pijn. Ik moest het zichtbaar maken, durven voelen, onderzoeken en kijken wat het nodig had. Ik deed dat in de verbinding met mensen die op dat moment veilig genoeg waren om dat te kunnen doen: hulpverleners, een vriendin, lotgenoten en met God. De processen van mijn man en mij leken dus wel wat op elkaar. We moesten allebei leren om onze pijn onder ogen te zien en te delen met veilige anderen en met Dé veilige Ander.

Maar daarnaast was het ook nodig dat mijn pijn en verwondheid er mocht zijn in onze relatie en in het contact met elkaar. Ik leerde dat mijn man niet 100% kon meevoelen met mijn pijn en dat hij mijn verwondheid ook niet 100% kon begrijpen. Maar ik ontdekte dat ik het wél nodig had dat het zoveel mogelijk begrepen en erkend zou worden door hem. Dat hij ging leren om mijn pijn de ruimte te geven en zijn uiterste best zou gaan doen om als het ware vanuit mijn positie te kijken naar wat er gebeurd was. Wat was dat moeilijk voor hem. Als (ex-)seksverslaafde is het superpijnlijk om geconfronteerd te worden met de schade die je hebt aangericht. Je wilt dan liever vooruit kijken, naar de toekomst. Want achterom kijken betekent dat je geconfronteerd wordt met de boosheid en de pijn en het verdriet van je vrouw en met het schuldgevoel, de schaamte en de onmacht die je als man dan vaak voelt. Maar voor mij was dat wél nodig. Ik kon pas weer een beetje naar de toekomst gaan kijken, als mijn pijn over het verleden eerst erkend werd. Als het de ruimte kreeg. Niet alleen van mijzelf, maar ook van hem. En niet even, maar zolang als nodig is.

In het Engels is daar een mooi woord voor: to validate. Iemands pijn valideren. Valideren betekent: beamen, bevestigen, onderschrijven, goedkeuren, bekrachtigen. Het er helemaal laten zijn, dus. ‘Ik ga het niet wegpoetsen, bestrijden, bagatelliseren, zeggen dat het nu maar over moet zijn, dat ik het heel anders zie of dat het heus niet zo erg was. Nee.. het mag er zijn, het krijgt de ruimte.’

Bij ‘valideren’ moet ik ook denken aan het woord ‘gezond’. Het wordt weer gezond en geheeld als de pijn er mag zijn. Zou het tegenovergestelde ook waar zijn? To invalidate. Daar zit het woord ‘invalide’ in. Je zou kunnen zeggen dat je invalide wordt als pijn er niet mag zijn. Je wordt invalide als je pijn verdooft met porno of prostituees. Je wordt invalide als vrouw als je pijn verdooft met slapen of je steeds maar weer verantwoordelijk maken voor je man. Je relatie wordt invalide als de schade geen ruimte krijgt. Ik denk dat de uitdaging voor herstel daarom ook is dat je leert om te valideren. Dat je als vrouw leert om je eigen pijn te valideren. En dat een man leert om de pijn van zijn vrouw te valideren.

Het kan een hele ontdekkingstocht zijn om te leren hoe dat valideren er in de praktijk uitziet. Op de echtparendagen helpen we mannen en vrouwen om dit een beetje helder te krijgen: door het ervaringsverhaal van een echtpaar dat door herstel is heengegaan, door de lezingen, door de groepsgesprekken. Maar ik bedacht me dat er nog een andere manier is om het valideren te gaan leren. Kijk maar eens naar de manier waarop God met ons en onze pijn omgaat. Hij is bij uitstek Iemand die valideert. Hij poetst onze pijn niet weg, Hij zegt niet dat het maar eens over moet zijn of dat we ons er overheen moeten zetten. Nee, Hij nodigt ons uit: Kom maar bij Mij! Kom maar, met je pijn vanwege het betrayal trauma, met de wonden die er in je leven geslagen zijn, met je onmacht, met je verlangens, met je tranen. Kom maar bij Mij. Niet alleen nu en vandaag, maar ook morgen en elke nieuwe dag van je leven.

Anita

Anita is oprichter en medewerker van Kostbaar Vaatwerk, auteur van ‘Zijn lust en mijn leven’ en ervaringsdeskundig therapeut met een eigen praktijk: ‘Elim’. Kijk hier voor meer informatie over Anita