Hanna: ‘Ik heb hem moeten loslaten’

Wat is loslaten een moeilijk en ingewikkeld proces. En dan vergeven… Het valt niet mee. Maar mijn ervaring is dat het wel kàn. Ik wil je graag meenemen in mijn eigen zoektocht en hoop dat het naast herkenning (wat alleen al zo waardevol kan zijn), jou óók mag bemoedigen.

Mijn geloof is een rode draad door mijn leven en verweven met het loslaten. Ik heb geen idee hoe dat voor jou ligt, of je gelovig bent of niet. Hoe dan ook, het komt wel steeds terug in mijn verhaal, omdat daar mijn grootste kracht in het loslaten ligt.

Overgave

Ik wil beginnen met een citaat van Elizabeth George wat voorin mijn dagboek staat. Het is opgeschreven voordat alle problemen naar buiten kwamen. Het raakte me diep en daarom schreef ik het op:

“ Geef God je leven, je lichaam (precies zoals het is), je gezondheid (of je gebrek daaraan), je man, elk kind, je bezittingen. Ontwikkel de gewoonte deze zegeningen in Gods liefdevolle handen te leggen, opdat Hij ermee kan doen wat Hij wil. Ze zijn tenslotte niet van ons, ze zijn van Hem.”

Ik weet nog hoe ik het vanuit de grond van mijn hart na kon zeggen. Het was zo mijn verlangen alles aan God te geven, omdat Hij recht heeft op de eerste plaats in mijn leven. Later heb ik geschreeuwd en gehuild: “Maar Heere, zó had ik het niet bedoeld….!!” En toch: Gods liefdevolle handen….en overgave daaraan, daar ligt de kracht van mijn leven. En daarom vertel ik mijn verhaal.

Ik ben Hanna, moeder van drie prachtige kinderen. Bijna 20 jaar geleden ben ik getrouwd met Stefan. Meer dan 5 jaar geleden heb ik de beslissing moeten nemen om, samen met de kinderen, bij Stefan weg te gaan. Na veel heen en weer geslinger is op mijn verzoek, een jaar na mijn vertrek, een scheiding van tafel en bed uitgesproken en vorig jaar heeft Stefan besloten om de scheiding definitief te maken. Ons huwelijk is dus echt voorbij en het begon zo mooi. Na een stralende trouwdag waren we zo intens gelukkig. Zo gelukkig dat het pijn doet om daaraan terug te denken. Maar ik wil het niet vergeten. Want het ìs er geweest!

Ik ben door heel veel verdriet heen gegaan, maar heb Gods liefde en Zijn kracht ervaren en kan daarom tòch blij en dankbaar zijn. Hij was er in de inktzwarte dagen, Hij was er door alle tranen en vragen heen. Hij was er waar ik Stefan kwijtraakte, Hij was er om zachtjes mijn handen los te maken van datgene wat ik zo wilde blijven vasthouden: ons huwelijk. Hij was er om me zachtjes los te maken van degene die ik zo intens lief had. Om door die diepe pijn heen te laten zien, dat Zijn liefde de diepste en rauwste pijn overstijgt en dat Hij altijd Dezelfde blijft! Hij was er en Hij zal er zijn. Dat is wat ik anderen zo graag mee zou willen geven. Het gaat niet om mijn verhaal, dat mag je vergeten. Het gaat erom dat er een weg is, door alle tranen en pijn heen. Het gaat erom dat er een God is, Die zo vol ontferming is, juist voor het gebrokene en kwetsbare. Ik moet denken aan een lied, dat je misschien wel kent:

“God wijst mij een weg, als ik zelf geen uitkomst zie. Langs wegen die geen mens bedenkt, maakt Hij mij Zijn wil bekend. Hij geeft elke dag nieuwe liefde,  nieuwe kracht. Als ik mijn hand in Zijn hand leg, wijst Hij mij de weg. Al moet ik door de wildernis, Hij leidt mij. Hij toont mij een rivier in de woestijn. Alles zal ooit vergaan, maar Zijn liefde blijft bestaan en Hij maakt iets heel nieuws vandaag.“

Ik denk dat in dit lied ook de sleutel verborgen ligt naar het kunnen loslaten: “als ik mijn hand in Zijn hand leg, wijst Hij mij de weg.” Om onze hand in Zijn hand te leggen, moet die wèl leeg zijn. Datgene wat we krampachtig vast willen houden, neemt Hij liefdevol over. En daar waar wij denken niets meer te hebben, neemt Hij onze hand, om er iets heel nieuws in te gaan leggen. Iets wat wij misschien nooit hadden bedacht, maar waarvan Hij weet dat het goed voor ons is. Ik wil proberen om je mee te nemen langs mijn weg van loslaten en vergeven. Een weg met grote hobbels en diepe kuilen. Maar géén onbegaanbare weg! Ik kan niet alles vertellen, maar zal proberen het meest belangrijke naar voren te halen.

Als jij anders zou zijn….

Het begin van ons huwelijk was stralend. Een tijd van groot geluk. Een geluk wat nu uit brokstukken bestaat. Maar het bevat mooie herinneringen. En dan zijn óók brokstukken toch waardevol. Alleen moet ik er niet mee rond gaan sjouwen, maar ze laten liggen op de plek waar ze horen: de ruïne van ons huwelijk.

Als ik terugkijk, zie ik al voor ons huwelijk wel het begin van een problematiek bij Stefan. En dat, samen met het feit dat ik nog geen sterk ontwikkelde identiteit had, maakte dat ik het niet zag. De seksverslaving die Stefan had of nog heeft, gaat samen met een complexe persoonlijkheidsproblematiek die stukje bij beetje naar boven kwam. Omdat het zo stapsgewijs ging, heeft het lang geduurd eer ik besefte dat het niet aan mij lag. Steeds zocht ik de oorzaak bij mezelf, dat was ook de boodschap die Stefan steeds meer ging geven: als jij anders zou zijn, zou het niet zo moeilijk zijn.

Na de geboorte van onze tweede dochter, nam de visie op en beleving van seksualiteit bij Stefan steeds extremere vormen aan. Ik was soms verbijsterd – ‘is dit míjn man?? – maar twijfelde vervolgens weer aan mezelf. Steeds weer schoven zijn eisen en daarmee mijn grenzen op. Daar zijn jaren overheen gegaan. En ik zag niet het onderliggende probleem. Tot het moment dat ik zag waar Stefan naar keek op de laptop. De e-card met knuffels, die niet naar mij was gestuurd. De vele andere dingen. En alles wat definitief gewist was. Toen ging ik een beetje beseffen dat Stefan een probleem had. Zijn voedingsbodem, de bron waar hij uit putte was verkeerd. De beelden die hij zag, moest ik in realiteit omzetten. Als ik dat niet deed, waren zijn woede en afwijzing groot.

Agressie

De problemen en spanningen in ons huwelijk namen toe. Het werd steeds complexer met het toenemende wantrouwen van Stefan, zijn totaal andere beleving en alles wat daarmee samenhangt. Het was bizar. De buitenwereld zag een mooi plaatje van een gelukkig gezinnetje. Niemand wist wat er passeerde. Van binnen werd het een bom. We zaten in een cirkel. Als ik niet mee ging in de wensen en gedachten van Stefan, zorgde dat voor meer spanning en werd hij agressief naar de kinderen. Als ik ingreep, richtte zijn boosheid zich op mij, maar waren de kinderen bang om mama. Uiteindelijk be n ik met de kinderen en steun van instanties vertrokken naar een vrouwenopvang elders in Nederland. Ondanks dat ik blij was weg te zijn bij een man waar ik bang van was, werd ik tegelijk verscheurd door liefde voor hem. Omdat ik wist dat er ooit een andere Stefan was geweest. En die zocht ik. Omdat ik wist dat hij het, hoe dan ook, moeilijk had en eenzaam was in zijn problematiek, waarin hij elke hulp weigerde.

Ik werd verscheurd door mijn belofte van trouw aan Stefan, gegeven op onze trouwdag. Hoe kon dat samen gaan met weggaan bij hem? Ik was gebroken. Maar vond toch kracht om verder te kunnen. Hoe kon dat? Hoe kon ik loslaten en heeft wat heeft daarbij geholpen? Wat maakte het moeilijk?

Beginnen met loslaten

Het eerste moment van loslaten, was toen ik nog bij Stefan was en besloot naar onze predikant te gaan om hulp. Ondanks het uitdrukkelijke verbod van Stefan om dat te doen. Ik liet mijn angst voor mogelijke gevolgen los. Ik kon niet meer. Stefan zette me zo klem met Bijbelteksten en ik wist het werkelijk niet meer. Tot ik las in het boek, waar ook het citaat in stond waar ik mee begon. Ik las het volgende: “Richt je tot God en bid: ik wil niet zondigen, dus moet ik weten wat het juiste, het goede is. Alstublieft Heere, wat is het juiste? Laat God je op Zijn weg leiden, zodat je zeker weet dat je het goede doet.”

In ons huis wàs zonde. En toen wist ik wat ik moest doen. Die zonde – ook in stand gehouden door mijn stilzwijgen naar anderen – doorbreken. En dus ondanks mijn angst, onze predikant inschakelen.

Alles achterlaten

Het tweede moment van loslaten was mijn beslissing om weg te gaan. De diepe strijd die daaraan vooraf is gegaan, zal ik nooit weer kunnen geven. Het was onhoudbaar, maar hoe kon ik kiezen tussen de kinderen die in een veilige omgeving moesten komen en Stefan, aan wie ik trouw had beloofd? Wat zouden de gevolgen zijn? Stefans boosheid zou zo overweldigend zijn. En waar moest ik heen? Hoe moest het dan verder? Hoe moest het met de kinderen als ze weg waren van thuis, in een vreemde omgeving? Ik wist het niet en heb naar de hemel geroepen om antwoord. En dat kwam met het moment op de zondagmorgen dat ik besefte òf in te storten omdat ik de afwijzing van Stefan niet meer kon verdragen – en de kinderen dus niets meer zouden hebben –  of weg te gaan en er te kunnen blijven voor de kinderen. Toen wist ik dat ik moest gaan. En zo ben ik naar de kerk gegaan met het gebed of God mijn keuze wilde bevestigen. De preek ging over Jezus, Die zich omkeert en Zijn discipelen vraagt of ze bereid zijn alles achter te laten en Hem te volgen. Toen was het zo glashelder. Gáán en alles achter laten. Maar mèt God, Die belooft te zullen zorgen.

Veel is er daarna gepasseerd. Momenten waarin ik ook niet los kon laten, maar ALLES terug wilde. Mijn eigen Stefan waar ik zoveel van hield. Dan zag ik ons trouwalbum en wilde hem wel van het papier àf trekken!! Dáár was hij, de man waar ik van hield. Daar was zijn zachte en liefdevolle blik op mij gericht…O wat deed dat pijn en o wat wilde ik dat terug. En wel snel… Een goed huwelijk Heere, alstublieft…herstel!! Maar door al die strijd en vragen, die rauwe wanhoop heen, kwam toch  het volgende moment van loslaten.

Op onze trouwdag, een half jaar na mijn weggaan bij Stefan, ben ik helemaal alleen naar de kapel in de vrouwenopvang gegaan. Daar heb ik mijn ring af gedaan en ons huwelijk terug aan God gegeven met het citaat waar ik mee begonnen ben. De zegen van ons huwelijk heb ik terug in Gods handen gelegd. Omdat het uiteindelijk niet mijn huwelijk was, maar van God Die het gaf.

Het touw loslaten

De grootste strijd is het loslaten van Stefan zelf geweest. Mijn psycholoog verwoordde het pas heel mooi: ze vergeleek het loslaten met een dik touw dat uit allemaal strengen bestaat. Zo’n dik touw, zo’n kabel, gaat niet in één keer door. Nee, elke keer gaat er een streng los. Ik ben na zes jaar bezig met de laatste stukjes…

Naast liefde en heimwee is er ook veel boosheid geweest naar Stefan, veel momenten dat ik ‘helemaal klaar’ met hem was om alles wat hij heeft aangericht. Het is zo verwarrend. Want waar ik dacht hem los gelaten te hebben, waren er dan ook ineens weer momenten dat alles op z’n kop stond.  Dan  zag ik hem weer, in de woning die van ons samen was – ik zag hem als ik de kinderen ging brengen en kon dan zoveel verdriet hebben, zo’n diep verlangen naar herstel. Als je samen kinderen mocht krijgen, is dat een grote zegen. En nooit, maar dan ook nooit had ik hen willen missen. Ze zijn zo’n bron van vreugde! Het maakt het loslaten van je partner wel moeilijker denk ik, omdat je rondom de kinderen moet blijven communiceren en elkaar steeds weer ontmoet. Met alle bijbehorende pijn…Wat is het in elk geval, met of zonder kinderen, een proces van emoties waarin eb en vloed elkaar afwisselen. Maar toch, door al die momenten heen groeit toch het proces van loslaten.

Misschien wel het moeilijkste van alles, is voor mij het loslaten van alle gedachten van Stefan. Alles wat gebeurd is, alles wat ik dag in dag uit heb gehoord, alle emmers met bagger, alle afwijzing en uiteindelijk pure haat zijn zo diep verankerd. Omdat het gezegd en gedaan is door degene die ik zo lief had en vertrouwde, is de impact zo groot.

Vergeven

Hierbij denk ik ook aan thema vergeven. Zelf vind ik dat best ingewikkeld. Want hoe te vergeven als er geen inzicht en erkenning is, als je zelf als bron van alle ellende wordt neergezet? Wat ik nog veel moeilijker vind is het onrecht wat niet alleen mij is aangedaan, maar ook mensen die me heel dierbaar zijn. De impact daarvan is groot. En als Stefan dat hardop blijft zeggen, hoe kan ik dan vergeven? Daar zoek ik nog een antwoord op. Maar hoe moet het met wat hij vol blijft houden? Ik denk aan wat de Heere Jezus aan het kruis bad: “Vader, vergeeft het hun, want zij weten niet wat zij doen “ Misschien ligt daar het antwoord.

Loslaten van de toekomst

Met het loslaten van Stefan, met het los laten van je partner, moet je ook je toekomstbeeld los gaan laten. Ik heb dat zo moeilijk gevonden! Steeds weer hoopte ik toch op herstel, dan kon ik weer terug naar het plaatje zoals ik het ooit zag. Weer compleet. Het ging anders.

Ook dat is een weg van strijd en tranen geweest. Ik kon nog wel ‘los’ laten, zolang ik ergens nog het achterdeurtje had dat het misschien ooit goed zou komen. Al moest ik 20 jaar wachten – het zou niet geven want het zou dan góed komen. Dus liet ik niet echt los…Het moment dat Stefan aangaf definitief te willen scheiden, was daardoor ook zo confronterend. De maanden daarna was ik verdrietig en van slag. Waar was mijn hoop? Weg. Ik heb Stefan nog één keer gevraagd de weg terug te zoeken. Hij wees het af. En toen was het voor mij helder en kwam er rust, ik moet maar mag hem ook loslaten. Blijkbaar is dit Gods plan. Al begrijp ik dat niet, Hij weet wel waarom en dat is genoeg!

De kerkelijke gemeente

Ik realiseer ik me dat ik ook mijn kerkelijke gemeente moet noemen. Ik denk dat er in elk stukje van Gods kerk hier op aarde wel dingen mis gaan. Hoe lief ik de plek ook heb waar God me geplaatst heeft, in dit stuk ligt wel veel eenzaamheid, onbegrip en verdriet. Dat heeft het loslaten ook moeilijk gemaakt. Er is gelukkig wel individuele steun geweest, maar als je daarnaast steeds direct of indirect de boodschap krijgt dat weggaan bij je man niet mag, dat er gewacht op en gebeden moet worden om herstel, als je hoort dat het gedrag van je man jouw schuld is, dan is loslaten bijna onmogelijk. Mijn ervaring is, dat ik niet alleen Stefan moest leren loslaten en ons huwelijk, maar óók wat anderen van mij en van onze situatie vonden. Alle veroordeling en onbegrip, alle onrecht, terugleggen in Gods handen. Hij wéét waarom ik weg ging, Hij wéét hoe het in ons huwelijk was. Hij wéét het en o wat was dat soms een troost! Want uiteindelijk gaat het daarom, en niet om wat een gemeentelid, ouderlingen, predikanten – of wie dan ook – zeggen. En zo werd ook dit een les in loslaten.

Rouwen

Het is een eenzame weg. Zo eenzaam dat ik er soms bijna in stikte. Ik herinner me het moment tijdens een rouwdienst van een jong iemand uit onze gemeente, die overleden was. Ze was net zo oud als Stefan. Ik zat daar en ineens was ik zó jaloers op de mensen die daar openlijk konden rouwen. Ik wilde wel gaan staan en roepen: “ Ik heb óók iemand verloren! Mag mijn verdriet er óók zijn??!” In gedachten zag ik een rouwadvertentie voor me: Overleden – Mijn Stefan, mijn lieve man. Want zó was het toch?? De man waar ik mee getrouwd ben, is verdwenen. Ik sjouw maar met een kist rond, met een levende dode. En niemand die dat ziet. O wat doen zulke momenten pijn. En ik besef nu dat ook dat loslaten is. Het loslaten van eerlijk en schoon afscheid kunnen nemen, van ‘erkend rouwen’.

Boosheid en troost

Een half jaar terug was ik boos en verward. Voor mijn gevoel verder weg dan ooit. Ik begreep God niet. Er klopte niets van Zijn weg, naar mijn idee. Ik was het er in elk geval gewoon niet meer mee eens!! Wat ben ik boos geweest. Op Stefan, op mezelf, op al die mensen die er met hun onbegrip en veroordeling nog een schepje bovenop hebben gedaan, maar ook op God. Ik was niets meer en had niets meer dan een kaalgevreten stuk land. Leeggeroofd. En ik kon Habakuk óók niet nazeggen dat ik ondanks al die leegte tòch in de Heere van vreugde zou opspringen. Er viel niets te springen en te verwachten. Het was gewoon op. Zo heb ik maanden mijn vragen en pijn Omhoog geslingerd. Totdat…er zachtjes wat ging veranderen en troost ging druppelen in die grote wond. Ik mocht mijn verdriet, maar vooral mijn plaatje van wat ik dacht dat me blij en gelukkig zou maken, los gaan laten. Dat kon, omdat ik weer zag waar het om gaat in mijn leven: gericht zijn op God. Hij overtreft zo elke liefde hier op aarde. Mocht Hij ooit nog een man naast me willen geven, dan is dat goed. Maar mocht Hij het me onthouden omdat Hij een ander en beter plan heeft, dan is dat óók goed. Dat kon ik met heel mijn hart weer zeggen en zo is het nog.

Met het overdenken van dit alles, viel me ineens op dat misschien juist door dat laatste stuk boosheid en diepe pijn – het me zo ver bij God vandaan voelen en alleen in een doolhof -, ik misschien juist wel daardoor  LOS kon laten. Niet een stukje, maar alles. Omdat ik simpelweg niets meer in handen had, maar plat en ellendig op de grond lag. Er was niets meer vast te houden. Toen was mijn hand echt leeg. En toen…ging God vullen met verwachting, met hoop. Een andere dan voorheen – niet meer met een stukje van mijn gedachten erin. Maar alleen van Hem.

Verlangen en zaaien

En zo kan ik wel eindeloos doorgaan. Maar het gaat niet om blijven hangen in alle pijn en verdriet. Want als je eerst door die pijn heen bent gegaan – dat is nodig en goed, hoe moeilijk ook – mag je verder gaan. Het stopt hier niet. Dat besef is pas echt de laatste tijd bij mij gaan leven. Ik wist het wel, maar het zat denk ik nog niet echt in mijn hart. Na een heel diep dal is er verlangen gaan groeien naar wat komt. Samen met een diep vertrouwen dat God het meer dan goed maken zal, omdat Hij Zijn belofte vervult. Anders misschien dan ik had gedacht, maar Hij dóet het wel!

Pas las ik over dat ‘verder gaan met je leven’ iets wat me diep raakte. Ik wil het ter afsluiting graag met jullie delen. Het staat in het boek ’Ademruimte’ van Matthijs Goedegebuure. In dit stukje gaat het over het beeld van een akker en een begraafplaats. Er stond het volgende:

“ Wat is diep van binnen jouw wereldbeeld? Leef je op een akker of op een begraafplaats? Leef je tussen de grafstenen van wat je allemaal verloren bent, gemist hebt, of leef je tussen de graanhalmen van wat je gezaaid hebt?(…) Verlaat de begraafplaats en zeg vanaf vandaag ieder dag tegen jezelf: de wereld /mijn leven is een akker. Ik stop met treuren. Ik ga zaaien en oogsten. Zaai!! “

Het liet me zien dat ik verder mag. Ik mag alles op de begraafplaats achterlaten. Daar rust mijn verlangen. Daar rust óók alle onrecht – in de alwetendheid van God. Hij zàg het en zal op Zijn tijd alle onrecht goed maken. Daar rusten mijn gedachten over hoe ik mijn leven voor me zag. Daar laat ik het los. Begraven…En nu zie ik ernaar uit om te mogen zaaien.

Ik ben begonnen met het begin uit mijn dagboek. Ik las óók het laatste wat ik er – jaren later, maar nu ook al weer wat jaren geleden – in geschreven heb. Het trof me, omdat het net is of het wachtte op dit moment in mijn leven.

Het gaat over psalm 71 vers 20 en 21: “U, Die mij veel benauwdheid en ellende hebt doen zien, U zult mij weer levend maken en mij weer optrekken uit de diepe wateren van de aarde. U zult mijn aanzien vergroten en mij omringen met Uw troost”

In de uitleg werd het volgende geschreven: “als wij op de juiste manier de hand van God zien in onze ellende, dan mogen wij op de bestemde tijd ook de verlossing daaruit tegemoet zien. God zal niet alleen onze grootheid teruggeven (en wat heb ik me veracht en waardeloos gevoeld), maar Hij zal die vermeerderen en na deze schok een beter deel geven dan vroeger. Hij zal niet alleen troosten, maar rondom troosten, zodat ik nergens iets zwarts of dreigends zie. Soms laat God de ellende meewerken aan de vermeerdering van onze grootheid en schijnt onze zon des te helderder nadat zij onder de wolk is geweest…”

En daar hoor ik weer het lied “God wijst mij een weg als ik zelf geen uitkomst zie.” Langs wegen die wij nooit hadden bedacht, zal Hij iets nieuws maken. Ook vandaag!