Waardoor raken mannen seksverslaafd?

Waardoor raken mannen seksverslaafd? Kan de oorsprong hiervan bij de opvoeding liggen?

‘Brenda’

Antwoord van Wilbert

We hebben deze vraag voorgelegd aan één van de hulpverleners die betrokken is bij onze stichting; Wilbert Weerd (praktijk ‘Dichterbij Herstel’ in Barneveld)

Beste ‘Brenda’,

Wat een mooie vraag. Ik vind het leuk om je daar wat over te vertellen. Alleen is dit een vraag met een veelomvattend antwoord waar boeken over vol zijn geschreven. Waarom raken mannen verslaafd? En waarom seksverslaafd? Mijn antwoord is verre van volledig, maar geeft een richting.

De ontwikkeling van een verslaving heeft met een aantal factoren te maken. Om verslaafd te kunnen raken, moet er de beschikbaarheid zijn van het middel of de prikkel (pornografie). Als het eerste gebruik daarvan een onprettige sensatie geeft (bijvoorbeeld een afkeer van wat je ziet zonder dat je opgewonden raakt) wordt het gedrag vaak niet herhaald. Als de ervaring echter prettig is, kan dit leiden tot recreatief gebruik. Het prettige effect vraagt om herhaling. Als dit vervolgens een gewoonte wordt, kan het middel zelf een verslavend effect hebben. Maar ook als de ervaring is dat het middel of gedrag tot een verdoving of verzachting leidt van onprettige gevoelens dan wordt het gedrag een copingmechanisme (een manier van omgaan met rotgevoelens). Omdat na het verslavingsgedrag het beloningssysteem minder gevoelig is, is de gemoedstoestand na het gebruik vaak somber en neerslachtig. Dat gevolg wordt weer bestreden met nog meer gebruik. De vicieuze cirkel versterkt zichzelf. Dit filmpje laat dat eenvoudig maar treffend zien.

Door dit verslavingsgedrag ontstaat een patroon van het vermijden van echte verbindingen (jezelf isoleren), het niet meer herkennen van gevoelens en geen vorm meer kunnen geven aan behoeftes (dus het ontwikkelen van een eigen identiteit). Hierdoor ontstaat de overtuiging dat alleen porno en seks werkelijk gelukkig zullen maken en je verder een waardeloos en mislukt persoon bent. Dit alles leidt tot een kwantitatief of kwalitatief isolement waardoor de vlucht in nep-verbindingen en materialistische seks (dus zonder jezelf te hoeven laten zien aan de ander) juist geconsolideerd wordt.

Deze beschrijving van het ontstaan van een verslaving verklaart echter nog niet waarom de één wel verslaafd raakt en de ander niet. Dit heeft te maken met interne factoren (bovenstaande omschrijft het ontstaan van een verslaving door externe factoren). Interne factoren bepalen de susceptibiliteit voor verslaving, met andere woorden; de verslavingsgevoeligheid van het individu. Mensen met een hogere kans om verslaafd te raken zijn bijvoorbeeld de mensen met ADHD. Zij zijn al gevoeliger voor prikkels, ‘thrill seeking’ om het beloningsysteem in de hersenen te activeren. Maar ook mensen die zich buitengesloten voelen, afgewezen, ‘anders’ en eenzaam.

De oorsprong kan zeker bij de opvoeding liggen. Emotionele en/of lichamelijke verwaarlozing, mishandeling en misbruik kunnen (zeker mannen) het gevoel geven dat er niemand echt voor je is, – van je houdt – en je uiteindelijk in dit leven op jezelf aangewezen bent. Dat is een vorm van vermijdend gehecht te zijn. Eigenlijk ben je dan onveilig gehecht aan de belangrijkste hechtingspersonen om je heen. Dat geeft in de meeste gevallen het gevoel dat er met de persoon zelf (het kind) iets mis is (een kind is geneigd de schuld te internaliseren- bij zichzelf neer te leggen- en verantwoordelijk te zijn voor het welzijn van ouders waarmee het niet goed gaat). Het kan ook verwarring geven, eenzaamheid, stress en spanningen. Allemaal gevoelens die de verslavingsgevoeligheid versterken. Eigenlijk zijn alle vormen van stress, spanning, eenzaamheid, pijn en afwijzing versterkende factoren voor verslavingsgevoeligheid.

De verslavingsgevoeligheid kan afnemen door het anders leren omgaan met stress en spanningen. Het leren aangaan van echte relaties, jezelf leren kennen en zijn, het verwerken van pijn.

Vanuit een christelijk perspectief denk ik dat verslaving een vervangende relatie is door het ontbreken van een echte relatie met de Bron van Leven. Het afgesneden voelen van de Gever van Leven maakt dat een mens in zichzelf dorst heeft, stress ervaart, schaamte en het gevoel heeft mislukt te zijn. Het herstel van die verbinding met God komt door de erkenning Hem verlaten te hebben en daarmee in een leegte en duisternis te zijn gekomen. Daar is een bekering voor nodig om zo naar God toe te gaan, zonder zelf iets te bieden te hebben, maar vooral smerig en vies te zijn. In die zin ligt de oorzaak van elke verslaving in de gebrokenheid van de schepping, ontstaan door het wantrouwen en de ongehoorzaamheid van Adam en Eva in God. Door te drinken van de Bron van Levend water komt een echte vervulling en vreugde die het mogelijk maakt af te rekenen met verslavingen.

Groet,
Wilbert