Kun je vergeven als de pijn nog heel groot is?

Ik zie dat een seksverslaving (zoals bijna alle verslavingen) voortkomt uit ‘een pijn’. Ik probeer er ook op die manier, met mededogen, naar te kijken en vind het ook erg voor mijn man, maar ik ben daarnaast ook gewoon heel boos en verdrietig. Ondanks alles wat hij gedaan heeft, weet ik dat het geen slechte man is, hij heeft zijn hart echt wel op de goede plek. Dit weet ik en dit voel ik. Ik wil (en ik besef dat dit nu wellicht nog echt te vroeg is) hem vergeven. Kun je pas vergeven in je relatie als het vertrouwen voor een groot deel geheeld is? Heeft dit verband met elkaar of staat dit los van elkaar?
Mensen op hele andere gebieden (in een niet intieme relatie) vergeven kan ik ook als de band niet hersteld wordt, heb ik gemerkt. Maar hoe zit dat met geschonden vertrouwen binnen een liefdesrelatie? Kun je vergeven als de pijn nog heel groot is over wat er gebeurd is?

‘Ria’

Antwoord van Anita

Beste ‘Ria’

Ik vind je vragen mooi en tegelijk zijn ze niet zo makkelijk om te beantwoorden, merk ik. Zelf heb ik ook geworsteld met dit soort vragen. Ik vind het mooi dat je aan de ene kant kunt zien dat zijn verslaving voortkomt uit een bepaalde pijn, maar dat je tegelijkertijd ook je eigen pijn en boosheid voelt. Het staat als het ware naast elkaar. Ik zeg wel eens: er is geen enkele man die op zijn 6e als antwoord op de vraag ‘wat wil je worden?’ dan zegt: ‘seksverslaafd’. Er is een reden, een onderliggende oorzaak waardoor hij seksverslaafd is geraakt. Hij ís geen slecht mens, en het is fijn als je dat zo kunt zien. Tegelijk heeft hij wel dingen gedaan of gelaten die gezorgd hebben voor schade voor jou en voor jullie relatie. En die schade moet aandacht en ruimte krijgen. Óok als het gaat om nadenken over vergeving.

We zijn als mens soms geneigd om te snel te vergeven. Uitspraken als ‘zand erover’ horen daarbij. Als je te snel vergeeft is er geen ruimte voor die schade, voor de gevolgen van het onrecht. Om daadwerkelijk te vergeven moet je dus eerst weten wat er eigenlijk te vergeven valt. Wat de schade is, waar de pijn zit, wat de gevolgen zijn. Daar is tijd voor nodig. Als je bezig bent met stilstaan bij jouw pijn, zou je kunnen zeggen dat je al bezig bent met het proces van vergeving. Je gaat de schade immers niet uit de weg, maar maakt deze zichtbaar. En dat is iets wat nodig is voor herstel van jezelf, van jullie relatie en ook voor het proces van vertrouwen en voor vergeving.

Je vraagt je af of vergeving en vertrouwen met elkaar te maken hebben. Het is in ieder geval goed om te weten dat ze allebei een andere ‘richting’ hebben. Vergeving gaat over het verleden, over wat er toen gebeurd is en de schade die dat heeft opgeleverd. Vertrouwen gaat over de toekomst. Als je iemand vergeeft (voor het verleden), betekent dat dus niet dat je de ander ook weer kan of zou moeten vertrouwen (voor de toekomst). Vergeving en vertrouwen is niet hetzelfde. Om iemand weer te vertrouwen is vaak veel nodig van de ander: berouw, een veranderd hart, daden die woorden en beloften ondersteunen, inzicht in wat het met jou gedaan heeft etc.

Vergeving kan soms zonder dat de ander verandert of berouw heeft. Ik moet dan denken aan een volwassen kind dat zijn ouder vergeeft, terwijl die ouder overleden is. In de Bijbel wordt in Lucas 17 vergeving trouwens wél gekoppeld aan berouw. ‘Indien je broeder zondigt, spreek hem dan ernstig toe; en als hij berouw heeft: vergeef hem.’ Ernstig toespreken – in een eerdere vertaling stond ‘bestraffen’ – betekent dat je er gewicht oplegt, dat je een bepaalde zaak duidelijk onder iemands aandacht brengt. Kortom: je confronteert de andere persoon met zijn of haar zonde. Het toespreken heeft alles te maken met ruimte geven voor de gevolgen van het onrecht en een diep verlangen dat de ander zijn zonde zal belijden en berouw zal hebben, zodat jij kan vergeven. Hier zie je hoe belangrijk het is dat je zelf niet over de gevolgen van het onrecht heenstapt en net doet alsof de pijn en de wonden er niet zijn. Echte vergeving geeft (eerst) ruimte aan de gevolgen en wonden!

Het is nodig dat er in de relatie ruimte komt voor dat ‘toespreken’; dat jij open kunt delen over de schade en je verwondheid, en dat je man daar met een open hart naar kan luisteren, er erkenning voor geven en zijn berouw erover tonen. Als dat gebeurt, dan wordt het niet alleen wat minder moeilijk om hem te vergeven, maar dan zal ook het vertrouwen gaan groeien. Wat dit betreft lijkt er dus wel een verband te zijn tussen vergeven en vertrouwen.

Als de pijn nog heel groot is, zoals jij schrijft, zoek dan naar manieren om te gaan delen over die pijn. Misschien eerst bij een goede vriendin of therapeut of lotgenoot. En daarna, als je man daarvoor openstaat, óók bij hem. Dat is overigens niet makkelijk; niet voor jou en ook niet voor hem. We leren meestal niet om met dit soort moeilijke dingen om te gaan. Het is dus heel goed mogelijk dat jullie wel wat hulp nodig hebben om samen deze pijnlijke gesprekken te gaan voeren. Als dat lukt, is het mogelijk dat je man gaat leren om jouw pijn de ruimte te geven en er berouw over te tonen. Hierdoor zal het vertrouwen weer gaan groeien en kun jij hem mogelijk uiteindelijk ook vergeven.

Ik wens je wijsheid en moed toe bij dit alles.

Hartelijke groet,
Anita